Dr Rajko Đurić (Malo Orašje, 3. oktobar 1947 – Beograd, 2. novembar 2020)
Dr Rajko Đurić diplomirao je filozofiju (1971) i doktorirao sociologiju (1985) na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Usavršavao se na univerzitetima u Hajdelbergu i Bohumu. Bio je saradnik Srpske akademije nauka i umetnosti. SANU je objavio njegovu knjigu ,,Zagonetke Roma”, dok je u zbornicima istog izdavača publikovan i veći broj tekstova ovoga autora o kulturi i holokaustu Roma.
Autor je više od 30 knjiga pesama, naučnih dela i publicističkih radova, koji su objavljeni u bivšoj Jugoslaviji, Srbiji, Austriji, Francuskoj, Hrvatskoj, Italiji, Japanu, Mađarskoj, Makedoniji, Nemačkoj, Poljskoj, Rumuniji, SAD, Sloveniji, Španiji, Švedskoj i Velikoj Britaniji. Među naučnim delima dr Rajka Đurića posebno mesto zauzimaju: ,,Istorija Roma”, ,,Istorija romske književnosti” i ,,Istorija holokausta Roma”. Napisao je i ,,Gramatiku romskoga jezika”, kao i studiju ,,Romski glagoli, njihovo poreklo i značenje”, koja predstavlja prvi naučno-istraživački rad te vrste u svetu. Uveo je standardizaciju romskog jezika u Srbiji, a po ovim preporukama izvodi se i nastava romskog jezika na Visokoj školi strukovnih studija za vaspitače ,,Mihailo Palov” u Vršcu. Bio je izvanredan pesnik čije su pesme deo mnogih antologija; pesma ,,Bez doma, bez groba” postala je simbol romskog stradanja.
Dr Rajko Đurić radio je kao profesor strukovnih studija na Visokoj školi strukovnih studija za vaspitače ,,Mihailo Palov” u Vršcu i predavao na mnogim evropskim univerzitetima. Kao prevodilac i stručni saradnik, bio je angažovan u filmu ,,Skupljači perja” Aleksandra Saše Petrovića, a zajedno sa Gordanom Mihićem i Emirom Kusturicom, i koscenarista filma ,,Dom za vešanje”, u čijoj je realizaciji sudelovao i kao prevodilac i stručni saradnik. (Oba filma su dobitnici ,,Zlatne palme” u Kanu.)
Dobitnik je više domaćih i inostranih nagrada i priznanja. Zajedno sa Danilom Kišom i Radomirom Konstantinovićem, dobio je 1981. godine Književnu nagradu ,,Željezare Sisak” u Sisku; 1992. godine američku nagradu ,,Fond for free Expression”; 2003. godine nagradu švedskog PEN Centra ,,Kurt Tucholsky”; 2004. godine nagradu Instituta otvoreno društvo (Open Society Institute) u Budimpešti; 2010. godine nagradu Instituta za kulturu u Madridu.
Bio je predsednik Međunarodne organizacije Roma, osnivač je i predsednik Romskog PEN Centra; poslanik Narodne skupštine Srbije…
Svojim naučnim radom zadužio je romsku zajednicu i dao nemerljiv doprinos proučavanju romskog jezika i očuvanju romske kulture kako u Srbiji, tako i u svetu.
Dr Marija Aleksandrović
Novi Sad, 2. novembar 2020. godine